De laatste tijd krijgen wij bij Special Cargo College regelmatig vragen over het vervoer en de opslag van lachgas. In dit artikel geven wij informatie over de belangrijkste voorschriften waar aan voldaan moet worden.
Gassen zijn in zowel de vervoerswetgeving als in de regelgeving voor opslag aangemerkt als gevaarlijke stoffen. Lachgas wordt veelal verhandeld in drukhouders, zoals gasflessen en kleine gaspatronen. Daarbij is het gas onder druk of door sterke afkoeling vloeibaar gemaakt. Dit is bepalend voor de gevaar indeling in de wetgeving. Er wordt hierin onderscheid gemaakt tussen UN 1070, Distikstofoxide (Lachgas) en UN 2201, Distikstofoxide, sterk gekoeld, vloeibaar (Lachgas, sterk gekoeld, vloeibaar).
De gevaren van lachgas
Het gevaar van lachgas is tweeledig. Ten eerste is lachgas een oxiderende stof, wat betekent dat als het gas bij een brand betrokken raakt, het de brand gaat voeden met zuurstof. De brand wordt daardoor heftiger. Ten tweede wordt lachgas veelal onder druk vervoerd. Drukhouders die bij een brand betrokken raken kunnen exploderen. Recentelijk is een voertuig met lachgasflessen uitgebrand, waarbij de exploderende flessen de brokstukken tot 40 meter ver hebben weggeslingerd.
Gebruik van lachgas
Lachgas wordt gebruikt voor medicinale en technische doeleinden. Voor medicinale doeleinden wordt gebruik gemaakt van lachgas dat vermengd is met zuurstof. Dit type lachgas is geschikt voor menselijke consumptie en wordt gebruikt als verdovingsmiddel door onder andere tandartsen. Voor technische doeleinden wordt lachgas onder andere gebruikt als drijfmiddel in slagroomspuiten en het opvoeren van auto’s op racecircuits. Dit type lachgas wordt niet vermengd met zuurstof, en is daardoor ook niet geschikt voor consumptie. Het is zeer zuiver lachgas (minimaal 99% zuiver), waardoor het bij inademing de longen verhinderd om zuurstof op te nemen. Dit geeft een vergrote kans op hersenbeschadigingen en zelfs overlijden.
Vervoer van lachgas (ADR)
Het vervoer van drukhouders met lachgas valt onder de voorschriften van het ADR. Een distributeur van lachgas, ook de verkoper die lachgas aflevert bij zijn klanten, moet voor dit vervoer zijn opgeleid. De chauffeur van het gebruikte voertuig moet een ADR-certificaat voor bestuurders hebben. Eventuele bijrijders moeten een ADR-bewustwordingscursus hebben gevolgd. Daarnaast geldt de verplichting voor deze bedrijven om een ADR Veiligheidsadviseur aan te stellen. Dit kan een eigen medewerker zijn die hiervoor is opgeleid, maar ook een extern ingehuurde veiligheidsadviseur.
Tijdens het vervoer zelf zijn veel ADR-voorschriften van toepassing, waaronder:
- Het aanwezig zijn van een vrachtbrief conform ADR;
- Het vastzetten van de hele lading (dus niet alleen de drukhouders);
- Het voeren van oranje ADR borden op de voertuigen;
- Het aanwezig hebben van door het ADR voorgeschreven uitrusting in de voertuigen;
- Het aanwezig hebben van ABC poederblussers;
- Rijverbod door bebouwde kommen (m.u.v. voor laden en lossen);
- Ventilatie van voertuigen.
Vervoer onder een vrijstelling
Als per keer maximaal 333 kg (netto) lachgas vervoerd wordt, is het mogelijk om het vervoer onder een vrijstelling uit te voeren. In dat geval hoeft aan enkele voorschriften van het ADR niet meer voldaan te worden. De meeste voorschriften van het ADR blijven, ook bij toepassing van de vrijstelling, gewoon van toepassing.
Als je als particulier lachgas wil gaan vervoeren, is dat toegestaan tot een maximale hoeveelheid van 2 kg (netto) per keer. Vervoer van grotere hoeveelheden dan 2 kg per keer, valt onder het ADR. Daarbij is het belangrijk te beseffen dat vervoer voor de distributie of verkoop van lachgas niet beschouwd wordt als vervoer door particulieren. Toepassing van de vrijstelling is soms nog wel mogelijk.
Het parkeren van voertuigen waarin drukhouders met lachgas aanwezig zijn (m.u.v. de eerdergenoemde maximaal 2 kg) is niet overal toegestaan. Doorgaans mag dit alleen op terreinen van bedrijven waar gassen worden opgeslagen, en op locaties waarvoor een vergunning is afgegeven.
Opslag van lachgas (PGS-15)
Op de opslag van gevaarlijke stoffen is veel wet- en regelgeving van toepassing. De basisvoorschriften worden daarbij gegeven door de PGS-15 en de Activiteitenregeling Milieubeheer. Andere wet- en regelgeving bevat echter ook relevante voorschriften.
Als maximaal 50 kg lachgas opgeslagen wordt, zijn de voorschriften van de PGS-15 niet van toepassing. Het is dan wel belangrijk om de voorwaarden van de verzekeraar en eventuele verhuurder van het gebouw te bekijken. In de meeste gevallen wordt het door verzekeraars en eigenaren van woonhuizen, garageboxen en soms zelfs bedrijfspanden niet toegestaan om gevaarlijke stoffen op te slaan.
Melding verplicht
Als meer dan 50 kg lachgas wordt opgeslagen, wordt dit gezien als een bedrijfsactiviteit. Dat is ook het geval voor personen die hobbymatig lachgas verhandelen. Voordat deze hoeveelheden lachgas opgeslagen gaan worden, moet dit uiterlijk 4 weken van tevoren via een Melding Activiteitenbesluit gemeld worden bij de regionale uitvoeringsdienst (bevoegde autoriteit). Zij komen regelmatig controleren of aan de voorschriften voor opslag van gevaarlijke stoffen wordt voldaan. Hierbij kan onder andere gedacht worden aan:
- Opslag moet plaatsvinden in een gecertificeerd brandcompartiment dat minimaal 60 minuten brandwerend is;
- De aanwezige blusinstallatie moet geschikt zijn voor de opslag van lachgas;
- Maximaal 2.500 kg gevaarlijke stoffen per inpandig brandcompartiment;
- Aanbrengen van veiligheidssignalering en aanwezig zijn van veiligheids-informatiebladen (Safety Data Sheets);
- Aanwezigheid van een BHV organisatie;
- Bescherming van de drukhouders tegen opwarming (o.a. door direct zonlicht).
Naarmate de hoeveelheid opgeslagen gevaarlijke stoffen groter wordt, worden meer voorschriften van toepassing. Zo moet vanaf een hoeveelheid van 2.500 kg opgeslagen gevaarlijke stoffen een PGS-15 opgeleide deskundige bij het bedrijf werkzaam zijn, en moet een stoffenregistratie (journaal) bijgehouden worden. Omdat opslag van lachgas een bedrijfsmatige activiteit is, gelden ook de diverse wet- en regelgevingen die op Nederlandse bedrijven van toepassing zijn. Denk hierbij onder andere aan de ARBO-wetgeving, die onder meer de verplichting oplegt tot het uitvoeren van een Risico-Inventarisatie en Evaluatie (RI&E).
Wat als niet voldaan wordt aan de voorschriften?
Als bij het vervoer of opslag van gevaarlijke stoffen, waaronder lachgas, niet aan alle wettelijke voorschriften voldaan wordt, kunnen hoge boetes uitgeschreven worden. Als herhaaldelijk niet aan de voorschriften voldaan wordt, kan het bevoegd gezag in het uiterste geval zelfs bestuursdwang opleggen. In het onderstaande overzicht staan enkele boetebedragen van veel vastgestelde overtredingen.
| Overtreding | Maximaal boetebedrag |
|---|---|
| Openen van de drukhouder door chauffeur | € 500,- |
| Chauffeur niet opgeleid | € 1200,- |
| Geen veiligheidsadviseur aangesteld | € 1600,- |
| Geen, of onjuist ingevulde vrachtbrief | € 1600,- |
| Ontbrekend of onjuist etiket op drukhouder | € 1600,- |
| Onterecht door bebouwde kom rijden | € 1600,- |
| Drukhouder niet (juist) gekeurd | € 2400,- |
| Geen RI&E | € 3000,- |
Benieuwd wat wij voor u kunnen betekenen?
Special Cargo College verzorgt opleidingen en advies rondom vervoer en opslag van gevaarlijke stoffen. Daarnaast adviseren wij bedrijven en overheid en treden wij op als ADR-veiligheidsadviseur. De onderstaande cursussen hebben betrekking tot vervoer en opslag van lachgas.
| Diens | Prijs | Bijzonderheden |
|---|---|---|
| Cursus ADR chauffeur | € 412,20 | Elke 5 jaar herhalen |
| Cursus ADR bewustwording | € 65,- | Elke 2 jaar herhalen |
| Cursus ADR veiligheidsadviseur | € 625,- | Excl. Examenkosten | elke 5 jaar herhalen |
| Examenkosten ADR veiligheidsadviseur | € 159,35 | Elke 5 jaar herhalen |
| Cursus PGS-15 deskundige (VBGS) | € 575,- | Elke 5 jaar herhalen |
| Examenkosten cursus PGS-15 deskundige | € 89,70 | Elke 5 jaar herhalen |
| Optreden als extern ADR veiligheidsadviseur | € 1800,- | Vanaf tarief voor 1 jaar |
| Aanschaf brandcompartiment voor opslag | € 6000,- | Vanaf tarief |
