De PGS 372-richtlijn is in zijn definitieve versie in de Nieuwe Stijl verschenen. Hoe kun je als bedrijf met lithiumbatterijen in opslag aan deze complexe regels voldoen? Als kennisinstituut op het gebied van gevaarlijke stoffen ondersteunt Special Cargo je daarbij, met informatie, advies, opleidingen en in de logistieke operatie.
De Nederlandse Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen is een set richtlijnen voor de opslag en bijbehorende activiteiten met gevaarlijke stoffen. De PGS 372 is gericht op de veilige opslag van lithiumhoudende energiedragers oftewel lithiumbatterijen. De richtlijn is ontwikkeld om risico’s zoals brand, explosies en milieuschade te minimaliseren, die kunnen voortvloeien uit onjuiste opslag of behandeling van deze gevaarlijke stoffen. Daarom is het cruciaal dat bedrijven met lithiumbatterijen in opslag de PGS 372 correct implementeren, om de veiligheid te garanderen. Dit kan echter een behoorlijke impact hebben op je bedrijf en bedrijfsprocessen. Daarom neemt Special Cargo je met allerhande informatie mee in dit proces.
Lees hieronder onder andere of de PGS 372 ook voor jouw bedrijf gaat gelden en wat de opvallendste wijzigingen zijn ten opzichte van de eerder verschenen conceptversie. Heb je vervolgens nog vragen? Meld je dan aan voor onze whitepaper!
Ja, ik wil de whitepaper ontvangen
Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen
De Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen (PGS) is een Nederlandse reeks van publicaties met richtlijnen en voorschriften voor opslag, gebruik en transport van gevaarlijke stoffen. Deze reeks wordt beheerd door het Programmabureau PGS, dat onderdeel is van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.
De PGS-richtlijnen worden opgesteld door experts uit verschillende vakgebieden, waaronder overheid, bedrijfsleven en brancheorganisaties. Ze zijn bedoeld om de veiligheid te waarborgen bij het omgaan met gevaarlijke stoffen en om milieurisico’s te minimaliseren.
Elke PGS-publicatie behandelt specifieke aspecten van gevaarlijke stoffen, zoals opslag en gebruik. De nummering van de PGS-publicaties geeft aan welk onderwerp wordt behandeld. PGS 15 behandelt bijvoorbeeld de opslag van verpakte gevaarlijke stoffen, en de PGS 372 de opslag van lithiumbatterijen.
Nieuwe Stijl
In 2015 is gestart met een nieuwe opzet van de PGS-richtlijnen: de PGS Nieuwe Stijl. De maatregelen in deze Nieuwe Stijl zijn op basis van een risicobenadering: welke risico’s zijn er bij activiteiten met de betreffende gevaarlijke stof? De situaties waarbij het mis kan gaan zijn beschreven in scenario´s. Voor deze scenario’s zijn doelen geformuleerd gericht op het beheersen van de risico’s. De doelen verwijzen op hun beurt weer naar maatregelen die genomen moeten worden om het doel te halen. Met de maatregelen kan een bedrijf aan een doel voldoen.
Al met al kent de PGS Nieuwe Stijl de volgende hoofdelementen:
- de wettelijke kaders;
- de risicobenadering met de scenario’s;
- de doelen;
- maatregelen om aan de doelen te voldoen.
PGS 372
De richtlijn PGS 372 van de Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen gaat over de veilige opslag van lithiumhoudende energiedragers, oftewel lithiumbatterijen. Verkeerde behandeling of opslag van lithiumbatterijen kan leiden tot het ontstaan van een ‘thermal runaway’. Dat is een oncontroleerbare hittetoename in de energiedrager, als gevolg waarvan deze ontleedt, ontbrandt en toxische, brandbare en corrosieve gassen afgeeft. Zo’n thermal runaway kan diverse oorzaken hebben: de batterij kan vallen, opwarmen, kortsluiting krijgen, te ver opladen of te ver ontladen, verkeerd belast worden of beschadigd raken.
Wanneer van kracht?
In maart 2022 is de eerste versie van de PGS 372 gepubliceerd. Dit was een conceptversie, waarop het bedrijfsleven en andere belanghebbenden formeel commentaar konden geven. Dat leverde ongeveer 1200 commentaren op. Op basis van deze commentaren zijn wijzigingen aangebracht, die geleid hebben tot een nieuwe en definitieve versie. Deze is op 8 november 2023 gepubliceerd.
Is de nieuwe richtlijn dan ook meteen van kracht? Nee, eerst moet de nieuwe PGS 372 worden goedgekeurd door het Bestuurlijk Omgevingsberaad (BOb). Vervolgens is de bedoeling dat de richtlijn wettelijke status krijgt en dus verplicht wordt voor bedrijven die hieronder vallen. Op 1 januari 2024 treedt de nieuwe Omgevingswet in werking. Dan zal echter niet meteen de PGS 372 ook van kracht worden. Daarvoor moet de richtlijn namelijk opgenomen worden in het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal), waarmee ze gekoppeld zal worden aan de Omgevingswet. Dit zal waarschijnlijk per 1 januari 2025 gebeuren, maar de kans bestaat dat het al 1 juli 2024 wordt.
PGS soms al verplicht
De nieuwe PGS 372-richtlijn kan en mag echter nu al toegepast worden. Dit wordt zelfs in sommige gevallen al verplicht gesteld door het bevoegd gezag. Bijvoorbeeld in de vorm van maatwerkvoorschriften, bij het indienen van een activiteitenmelding of een nieuwe vergunningaanvraag. Helaas kan het per gemeente verschillen in hoeverre hierop gehandhaafd wordt.
Valt mijn bedrijf onder PGS 372?
Alle bedrijven die lithium-energiedragers op hun locatie aanwezig hebben, kunnen te maken krijgen met de PGS 372. Zelfs als deze batterijen onderdeel zijn van gereedschappen of andere apparaten. Daarom is de grote vraag die veel bedrijven zich stellen: valt mijn bedrijf onder het toepassingsbereik van de PGS 372? En als dat zo is, moet ik aan alle regels voldoen? Om die vraag te beantwoorden, kijken we naar paragraaf 1.2 van de PGS 372.
Aan de producten die onder de PGS 372 vallen, is niets gewijzigd ten opzichte van de conceptversie. Nog steeds geldt dat opslag van alle in het ADR geïdentificeerde lithium-energiedragers onder de reikwijdte vallen. Dat zijn de volgende UN-nummers: UN 3090, UN 3091, UN 3166 – hybride, UN 3171, UN 3480, UN 3481 en UN 3536.
Ondergrenzen
De ondergrenzen zijn echter wel aangepast. Dit zijn de grenzen waaronder bedrijven niet aan de PGS372 hoeven te voldoen. In totaal worden er nu vijf groepen lithium-energiedragers onderscheiden waarvoor een ondergrens per brandcompartiment is gesteld (zie tabel hieronder).
| Groep | Omschrijving | Ondergrens per brandcompartiment |
| 1 | Energiedragers conform bijzondere bepaling 188 van het ADR | 1.000 kg |
| 2 | Energiedragers die niet onder groep 1 vallen | 333 kg |
| 3 | Energiedragers die buiten worden opgeslagen, niet onder groep 1 vallen en verwerkt zijn in voertuigen, werktuigen of machines | 333 kg en opslag > 2.500 m2 |
| 4 | Beschadigde of defecte energiedragers | 30 kg |
| 5 | Energiedragers ten behoeve van producthergebruik of materiaalhergebruik | 333 kg |
Zolang die ondergrens niet wordt overschreden, hoeft je dus niet aan de PGS372 te voldoen. Voor het geval je in één brandcompartiment meerdere groepen lithium-energiedragers op wilt slaan, is er een formule toegevoegd. Met behulp van deze formule kun je berekenen hoe je onder de ondergrens per brandcompartiment blijft. We gaan hier in onze gratis whitepaper nader op in.
Vrijstellingen
Verder is het aantal vrijstellingen van de PGS 372 uitgebreid. Deze situaties vallen onder bepaalde voorwaarden niet onder de nieuwe richtlijn:
- crossdocking (tijdelijke opslag);
- lithium-energiedragers in afvalstromen.
Een goed voorbeeld van een voorwaarden voor een vrijstelling is de maximaal toegestane verblijfsduur van 48 uur bij crossdocking. Als deze verblijfsduur wordt overschreden, is opslag onder de PGS 372 wel degelijk verplicht. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij bedrijven waar alleen van maandag tot en met vrijdag gewerkt wordt.
De vrijstelling in relatie tot verhuur van voertuigen, werktuigen en tweewielers is juist aangescherpt.
Wat ons opvalt, is dat de nieuwe vrijstelling voor crossdocking slechts een deel van het probleem oplost. Onder de eerste versie van de PGS 372 was crossdocking met lithium-energiedragers überhaupt niet mogelijk, nu wel. De formulering van deze vrijstelling leidt echter nog tot enkele hoofdbrekens. Meer informatie hierover vind je in onze whitepaper als gratis download.
Naleving
Het is belangrijk de richtlijnen van PGS 372 correct na te leven. Gebeurt dat niet, dan zijn er verschillende risico’s:
- Brandgevaar: lithiumbatterijen kunnen brand veroorzaken als ze niet op de juiste manier worden opgeslagen of behandeld.
- Explosiegevaar: in sommige gevallen kunnen lithiumbatterijen explosief ontleden als gevolg van oververhitting of beschadiging. Onjuiste opslag kan het risico van explosies vergroten.
- Milieurisico’s: tijdens een thermal runaway ontstaan toxische en corrosieve dampen die milieuverontreinigend zijn. Ook gebruikt bluswater wordt door deze producten sterk verontreinigd.
- Gezondheidsrisico’s: blootstelling aan dampen die tijdens een thermal runaway ontstaan kan grote gezondheidsproblemen veroorzaken.
- Juridische gevolgen: niet voldoen aan de voorschriften van PGS372 kan juridische gevolgen hebben, zoals boetes, bestuursdwang of strafrechtelijke vervolging.
Opvallende wijzigingen
Voor degenen die al bekend waren met de conceptversie van PGS372 hieronder een aantal opvallende wijzigingen ten opzichte van deze eerdere versie:
Typicals en opslagen die buiten de indeling vallen
De PGS 372 maakt een indeling in soorten opslagvoorzieningen en noemt deze ‘typicals’. Zoals verwacht is er bij typical 2c een tikfoutje in tabel 3 hersteld (30 m2 is veranderd in 300 m2). Verder is verduidelijkt dat een showroom andere producten mag bevatten dan alleen lithium-energiedragers. Bovendien is in bijlage H een stroomschema toegevoegd. Hiermee kun je bepalen welke typical bij jou van toepassing is.
Wat ook opvalt, is dat de ‘oude’ paragraaf 1.2.1 is verwijderd. Deze stelde het volgende: als een bedrijf niet in een typical in te delen is – bijvoorbeeld vanwege het overschrijden van 2.500 m2 vloeroppervlakte per brandcompartiment – dan is het bedrijf vergunningsplichtig. Op zich is het logisch dat deze paragraaf verwijderd is, aangezien vergunningsplichtige activiteiten (straks: Milieu Belastende Activiteiten) straks in het Besluit Activiteiten Leefomgeving (Bal) geregeld moeten worden. Een PGS kan geen vergunningsplicht opleggen.
Vooralsnog staat in de teksten van het Bal een vergunningsplicht voor opslag van >10 ton verpakte gevaarlijke goederen per brandcompartiment. Er is nu een hiaat ontstaan voor logistieke bedrijven die ≤ 10.000 kg lithium-energiedragers per brandcompartiment willen opslaan in brandcompartimenten met een bruto vloeroppervlak > 2.500 m². Zij zijn niet vergunningsplichtig, maar passen ook niet binnen de geformuleerde typicals. Het is nu dus onduidelijk welke regels voor dergelijke bedrijven gelden.
‘Gebruikt’ versus ‘in gebruik’
Bij onderverdeling van energiedragers worden de termen ‘gebruikte energiedragers’ en ‘in gebruik zijnde energiedragers’ gebruikt. Het onderscheid tussen deze termen was wat onduidelijk, maar wordt nu duidelijk gemaakt in een nieuw ingevoegd stroomdiagram (PGS 372, afbeelding 1). Feitelijk geeft dit stroomdiagram aan dat:
- energiedragers tijdens het gebruik (‘in gebruik zijnde energiedragers’) niet onder de PGS 372 vallen. Als zij in gebruik zijn als onderdeel van een Energie Opslag Systeem, vallen zij wel onder de PGS 371;
- op het moment dat de energiedrager gebruikt is (‘gebruikte energiedrager’) en ergens neergelegd of gestald wordt voor later gebruik, valt dit wel onder de PGS 372.
Het begrip ‘onverpakt’
In de PGS372 zijn in sommige gevallen de voorwaarden voor verpakte en voor onverpakte energiedragers verschillend. Om het verschil beter te duiden, is in Bijlage A de definitie ‘onverpakt’ toegevoegd. Daaruit wordt duidelijk dat bedoeld wordt: ‘het ontbreken van een verpakking als vermeld in de relevante ADR-verpakkingsinstructies en bijzondere bepaling 188’.
Sommige van de vermelde ADR-verpakkingsinstructies staan echter onverpakt vervoer van energiedragers (zwaarder dan 12 kg en voorzien van stevige, schokbestendige behuizing) toe. Dergelijke energiedagers voldoen dus aan een vermelde verpakkingsinstructie, maar zijn niet voorzien van een enige verpakkingslaag. De vraag is nu of dergelijke energiedragers gezien moeten worden als ‘verpakt’ of als ‘onverpakt’.
Detectiesystemen
Er zijn kleine aanpassingen gedaan in verschillende systemen. Deze aanpassingen geven echter wel wat meer ademruimte. Zo hoeft bijvoorbeeld niet langer standaard en hittedetectie en CO-/H2-detectie geïnstalleerd te worden. De opsteller van het Uitgangspuntendocument (UPD) van deze systemen kan op grond van een beoordeling bepalen of het aanbrengen van een van beide detectiesystemen voldoende is.
Opslag kleinere hoeveelheden in brandveiligheidsopslagkasten en -kluizen
Bijlage E gaat over de eisen aan brandveiligheidsopslagkasten en -kluizen. Deze bijlage is helemaal aangepast. Nu is duidelijk dat, als aan de voorwaarden uit bijlage E voldaan wordt, de meeste maatregelen uit hoofdstuk 7 van de PGS 372 niet langer van toepassing zijn.
Wel wordt nu het aantal te gebruiken brandveiligheidsopslagkasten gemaximeerd op:
– 3 per brandcompartiment (WBDBO 60 minuten) op de begane grond (tenzij het brandcompartiment is voorzien van een gecertificeerde sprinklerinstallatie);
– 1 per brandcompartiment (WBDBO 60 minuten) op een verdieping en in een kelder.
De opslag in brandveiligheidsopslagkluizen is toegestaan tot maximaal 2.500 kg. Dit maakt veel van de huidig in omloop zijnde kluizen (formaat 20 ft container) minder praktisch voor opslag van UN 3090 en UN 3480. Dit omdat ze (afhankelijk van het gewicht van de opgeslagen energiedragers) sneller aan de gewichtsbegrenzing zullen zitten dan aan hun volumebegrenzing.
Voor wie is de PGS 372 -richtlijn handig?
De richtlijn is in eerste instantie bedoeld voor bedrijven die lithiumbatterijen in opslag hebben. Dus ook bedrijven die de batterijen distribueren, samenstellen of installeren, zoals webshops, elektronicahandelaren, fietsenproducenten en showrooms van elektrische auto’s. Daarnaast is de richtlijn nuttig voor:
- ingenieurs- en adviesbureaus;
- omgevingsdiensten;
- Veiligheidsregio’s.
Ontvang onze gratis whitepaper
Er is natuurlijk veel meer praktische informatie over de PGS 372 te geven dan we in dit artikel kunnen opnemen. Met name de in de maatregelen aangebrachte wijzigingen, hoe klein soms ook, hebben een grote impact, of kunnen dit hebben. Dus heb jij lithiumbatterijen in opslag? Zorg dan je onze gratis whitepaper ontvangt die wij als download voor onze klanten hebben samengesteld. Hierin vind je het antwoord op onder andere deze vragen:
- Wat zijn de belangrijkste details van de nieuwe PGS 372?
- Wat worden de verplichtingen voor mijn bedrijf?
- Welke stappen moet ik zetten om volledig compliant te zijn?
Cursussen
Als kennisleider op het gebied van transport en opslag gevaarlijke stoffen geeft Special Cargo College ook trainingen en cursussen op het gebied van opslag van lithiumbatterijen. Zo zorgen wij dat jouw medewerkers altijd werken volgens de geldende wet- en regelgeving. Voor de verschillende doelgroepen die te maken hebben met lithiumbatterijen hebben wij de volgende cursussen:
- De volledige PGS 372 training, PGS 372 Opslag lithium-energiedragers: deze training sluit volledig aan bij de definitieve PGS 37-2 (Nieuwe Stijl, november 2023). Ze is ontwikkeld voor medewerkers die zelfstandig moeten werken met de regeling. We leren ze alle ins en outs van PGS 37-2, zodat ze in staat zijn om de regels effectief toe te passen en de veiligheid van lithiumbatterijen te waarborgen. De training wordt klassikaal gegeven, maar we kunnen ook bij jou in het bedrijf komen voor een incompany of maatwerktraining.
- Bewustwording Opslag Lithium Energiedragers PGS 372: deze e-learning is speciaal ontwikkeld voor alle medewerkers die op een bedrijfslocatie werken waar lithiumbatterijen worden opgeslagen. Het is een bewustwordingstraining die hen in staat stelt de risico’s te herkennen en te begrijpen, ook al komen ze niet direct in contact met de batterijen. De e-learning is te volgen in het Engels of het Nederlands.
Veelgestelde vragen
- Wat is PGS372?
PGS372 is een richtlijn binnen de Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen die de veilige opslag van lithiumhoudende energiedragers oftewel lithiumbatterijen regelt.
- Waarom is PGS 372 belangrijk?
PGS372 is belangrijk omdat verkeerde behandeling of opslag van lithiumbatterijen kan leiden tot gevaarlijke situaties zoals ’thermal runaway’, brand, en explosiegevaar.
- Wat is de ‘Nieuwe Stijl’ van PGS-richtlijnen?
De ‘Nieuwe Stijl’ van PGS-richtlijnen, gestart in 2015, baseert maatregelen op een risicobenadering, met scenario’s, doelen, en maatregelen om aan deze doelen te voldoen.
- Wanneer treedt de nieuwe PGS 372 in werking?
De definitieve versie van PGS 372 is gepubliceerd op 8 november 2023, maar het wordt pas wettelijk verplicht na opname in het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) gekoppeld aan de Omgevingswet. Dat zal waarschijnlijk per 1 januari 2025 gebeuren, maar wellicht eerder of later.
- Voor wie is PGS 372 relevant?
PGS 372 is relevant voor bedrijven die lithium-energiedragers opslaan, distribueren, samenstellen of installeren. Daarnaast voor ingenieurs- en adviesbureaus, omgevingsdiensten, en Veiligheidsregio’s.
- Hoe kan ik bepalen of mijn bedrijf onder PGS 372 valt?
Dit wordt bepaald aan de hand van de ondergrenzen voor verschillende groepen lithium-energiedragers en de specifieke UN-nummers die vallen onder de PGS 372.
- Biedt Special Cargo ook cursussen aan over PGS 372?
Ja, Special Cargo College biedt verschillende cursussen aan over de opslag van lithiumbatterijen en de toepassing van PGS 372.
Bronnen
PGS 372: richtlijn voor de veilige opslag van lithiumhoudende energiedragers
Het Informatiepunt Leefomgeving (IPLO) beschrijft op zijn website hoe bedrijfsleven en overheid nu al gebruik kunnen maken van PGS 372.
Ja, ik wil de whitepaper ontvangen
